หตฺถกอาฬวกวตฺถุ

[251] จตุตฺเถ จตุพฺพิเธน สงฺคหวตฺถุนาติ ทานปิยวจนอตฺถจริยาสมานตฺตตาสงฺขาเตน จตุพฺพิเธน สงฺคหวตฺถุนาฯ ‘‘สฺเว ภตฺตจาฏิยา สทฺธิํ อาฬวกสฺส เปเสตพฺโพ อโหสี’’ติ วุตฺตมตฺถํ ปากฏํ กตฺวา ทสฺเสตุํ – ‘‘ตตฺรายํ อนุปุพฺพิกถา’’ติอาทิมาหฯ มิควตฺถาย อรญฺญํ คนฺตฺวาติ อาฬวโก ราชา วิวิธนาฏกูปโภคํ ฉฑฺเฑตฺวา โจรปฺปฏิพาหนตฺถญฺจ ปฏิราชนิเสธนตฺถญฺจ พฺยายามกรณตฺถญฺจ สตฺตเม สตฺตเม ทิวเส มิควํ คจฺฉนฺโต เอกทิวสํ พลกาเยน สทฺธิํ ‘‘ยสฺส ปสฺเสน มิโค ปลายติ, ตสฺเสว โส ภาโร’’ติ กตกติกวตฺโต มิควตฺถาย อรญฺญํ คนฺตฺวาฯ เอกํ มิคนฺติ อตฺตโน ฐิตฏฺฐาเนน ปลาตํ เอณิมิคํฯ อนุพนฺธิตฺวาติ ติโยชนมคฺคํ เอกโกว อนุพนฺธิตฺวาฯ ชวสมฺปนฺโน หิ ราชา ธนุํ คเหตฺวา ปตฺติโกว ติโยชนํ ตํ มิคมนุพนฺธิฯ ฆาเตตฺวาติ ยสฺมา เอณิมิคา ติโยชนเวคา เอว โหนฺติ, ตสฺมา ปริกฺขิณชวํ ตํ มิคํ อุทกํ ปวิสิตฺวา ฐิตํ ฆาเตตฺวาฯ ทฺวิธา เฉตฺวา ธนุโกฏิยํ ลเคตฺวา นิวตฺเตตฺวา อาคจฺฉนฺโตติ อนตฺถิโกปิ มํเสน ‘‘นาสกฺขิ มิคํ คเหตุ’’นฺติ อปวาทโมจนตฺถํ ทฺวิธา ฉินฺนํ ธนุโกฏิยํ ลเคตฺวา อาคจฺฉนฺโตฯ สนฺทจฺฉายนฺติ ฆนจฺฉายํ พหลปตฺตปลาสํฯ

รุกฺเข อธิวตฺถา เทวตาติ อาฬวกํ ยกฺขํ สนฺธาย วทติฯ โส หิ มหาราชูนํ สนฺติกา วรํ ลภิตฺวา มชฺฌนฺหิกสมเย ตสฺส รุกฺขสฺส ฉายาย ผุฏฺโฐกาสํ ปวิฏฺเฐ ปาณิโน ขาทนฺโต ตตฺถ ปฏิวสติฯ อาฬวกสฺส นิสีทนปลฺลงฺเก นิสีทีติ ยตฺถ อภิลกฺขิเตสุ มงฺคลทิวสาทีสุ อาฬวโก นิสีทิตฺวา สิริํ อนุโภติ, ตสฺมิํเยว ทิพฺพรตนปลฺลงฺเก นิสีทิฯ